Back أحمد بن أبي دؤاد Arabic আহমদ ইবনে আবি দু'আদ Bengali/Bangla Àhmad ibn Abi-Duad Catalan Ahmad ibn Abi Du'ad English Ahmad bin Abi Du'ad ID Ахмад ибн Абу Дуад Russian احمد ابن ابی داؤد Urdu
Ahmad ibn Abu Duod أحمد بن أبي دؤاد Al-Iyadiy | |
|---|---|
| Abbosiylar xalifaligining bosh sudyasi | |
|
Mansab davri 833 – 848 | |
| Oʻtmishdoshi | Yahyo ibn Aktam |
| Vorisi | Muhammad ibn Ahmad keyin Yahyo ibn Aktam |
| Abbosiy rasmiysi va maslahatchi | |
|
Mansab davri 833 – 847 | |
| Shaxsiy maʼlumotlar | |
| Tavalludi |
Ahmad (tugʻilgandagi ismi) tax. 776/7 |
| Vafoti |
854-yil iyun |
| Dini | Islom |
| Farzandlari |
Abdulloh ibn Ahmad, Muhammad ibn Ahmad |
| Ota-onasi | Abu Duod al-Iyadiy |
| Era | Islom oltin davri |
| Hudud | Abbosiylar xalifaligi |
| Yurisprudensiya | Hanafiylik[1][2] |
| Imom | Moʻtazila |
| Asosiy qiziqish(lar)i | Islom teologiyasi, Islom huquqi |
| Mashhur ish(lar)i | Bosh qozi boʻlgan davrda davlatning rasmiy mafkurasi sifatida moʻtazilani saqlab qolishga harakat qildi. Amaldorlar va olimlar oʻrtasida Moʻtazila taʼlimotiga rioya etilishini taʼminlash maqsadida inkvizitsiya (Mihna) ustidan sudlov ishlarini yuritishda yetakchi rol oʻynagan. |
| Tanilgan sohasi | Moʻtazila tarafdori boʻlib, 833-yilda Abbosiylar xalifaligining bosh qozisi etib tayinlangan. Muʼtasim va Votiq davrida katta nufuzga ega boʻlgan. |
| Relations | Iyad (qabila) |
Abu Abdulloh Ahmad ibn Abu Duod al-Iyodiy (arabcha: أبو عبد الله أحمد بن أبي دؤاد الإيادي) (776/7—854-yil iyun) IX asr oʻrtalarida islom dini sudyasi (qozi) boʻlgan. Moʻtazila tarafdori boʻlgan Ahmad 833-yilda Abbosiylar xalifaligiga bosh qozi etib tayinlangan. Muʼtasim va Votiq xalifaliklari davrida katta nufuzga ega boʻlgan. Bosh qozi boʻlgan davrda moʻtazilani rasmiy davlat mafkurasi sifatida saqlab qolishga harakat qildi. Amaldorlar va olimlar oʻrtasida moʻtazila taʼlimotlariga rioya etilishini taʼminlash maqsadida inkvizitsiyani (mihna) targʻib etishda yetakchi rol oʻynadi[3]. 848-yilda Ibn Abu Duod insultga chalingach, oʻz lavozimini oʻgʻli Muhammadga topshirdi. Mutavakkil xalifaligi davrida oilasining taʼsiri pasayib, asta-sekin moʻtaziladan voz kechilib, mihnaga chek qoʻyildi.
Bir qancha xalifalar hukmronligi davrida eng yuqori martabali amaldorlardan biri boʻlgan Ibn Abu Duodning Abbosiylar saroyidagi obroʻsi oʻtmishdagi barmakiylar obroʻsi bilan teng koʻrilgan[4]. Moʻtazila yetakchisi va mihnaning bosh meʼmorlaridan biri sifatida ortodoks olimlar, jumladan mashhur dinshunos Ahmad ibn Hanbalni taʼqib ostiga olishi oʻlimidan soʻng obroʻsiga putur yetkazib, keyingi sunniy olimlarining qoralash obyektiga aylanishiga sabab boʻldi.
- ↑ Rahman, Zameelur „Answers to Doubts over the 'Aqidah of Imam Abu Hanifah“ (en). Darul Ma'arif (2014-yil 1-mart). — „"...his major enemies besides the ruling elite were some scholars of the Hanafi school, in particular the judge Ahmad ibn Abi Dawud"“. Qaraldi: 2020-yil 23-dekabr.
- ↑ Al Baghdadi, Tarikh Baghdad 15:518
- ↑ Tillier, Mathieu (2009-12-05), „I - Le grand cadi“, Les cadis d'Iraq et l'État Abbasside (132/750-334/945), Études arabes, médiévales et modernes, Beyrouth: Presses de l’Ifpo, 426–461-bet, ISBN 978-2-35159-278-6, qaraldi: 2020-06-13
- ↑ Hurvitz 2002, ss. 123–24.